Tussen fictie en werkelijkheid

Afgelopen week deed de Britse archeoloog Richard Freund de melding dat hij kon aantonen waar de restanten van Atlantis te vinden zijn, het mythische en misschien ooit bestaande sprookjesachtige fantasie-eiland. De melding en de uitzending daarover veroorzaakte paniek bij veel actuele complotdenkers, omdat ogenschijnlijk elke nieuwe ontwikkeling in het wereldbeeld als vanzelf wordt gevolgd door gedachten aan samenzweringen. Het gaat ook nu weer om de bekende kudde achterlijke malloten, van het niveau van prins Heinrich XIII Reuss, deze week in Duitsland opgepakt in verband met ridicule voornemens om een coupe te plegen en het Groot-Duitse Rijk in ere te herstellen.

Atlantis is van oudsher een sprookje, een legende, een fabel misschien. Atlantis heeft door de eeuwen heen al overal gelegen, in de Atlantische Oceaan, bij Japan, in Griekenland en nu, herontdekt door Freund, vlakbij Cadiz, Zuid-Spanje. Mijn persoonlijke eerste herinnering aan het verhaal dateert uit 1960, toen ik als tienjarig knaapje de avonturen van Pinkie Pienter verslond op zijn reis naar dat mysterieuze eiland. Misschien zijn alle verhalen erover onzin, misschien zijn het al tienduizend jaar lang verzinsels, maar  juist al die spectaculaire en boeiende beschrijvingen vormen een schitterend kader voor je fantasie, waarbij je kunt mijmeren over toen, over ooit, over utopische beelden.

Een deel van de wereldbevolking is niet meer in staat onderscheid te maken tussen werkelijkheid en fantasie, tussen fictie en complotten, en tussen echte bedreigingen en illusie. Een fors deel van de aardklootpopulatie aanbidt een God, zweert trouw aan een religie, gelooft heilig in het bestaan van een opperwezen en juist de verhalen van het Oude Testament en de Koran bevatten een enorme dosis dubieuze aanbevelingen voor het nastreven van het innerlijk geluk. Daarbij moet ik bekennen dat ik ooit heb gesmuld van de vertellingen in Ezechiël 23, maar dit terzijde.

Ik dwaal af. De gekte in de wereld lijkt dus bij de nadering van 2023 nog eens sterker te worden. De covid-wappies nemen weliswaar in absolute aantallen af, maar er zullen ongetwijfeld nieuwe items opduiken die nog eens als voedingsbodem gaan dienen voor kwaad-denkenden. Argwaan is de brandstof voor elke complotdenker en zelfs uit de verhalen over een misschien ooit bestaand eiland kan een wappie vandaag de dag ingrediënten trekken die zijn of haar toekomst bedreigen. De kans bestaat dat de meute zich volgend jaar gaat verheffen tegen de sprookjes van Grimm, Roodkapje of Doornroosje.

Onze nationale hoofdwappie Baudet lanceerde vorige week een app voor zijn volgelingen, die vervolgens heerlijk ontplofte, waardoor de gegevens van tienduizenden, deels stiekeme volgers op straat lagen. Met die app kunnen volgens het Forumboegbeeld bijvoorbeeld leveranciers worden gevonden die aansluiting hebben gevonden bij zijn gedachtengoed. Het is immers best fijn om te weten waar een Forumbakker ze bruin bakt, of bij welke Forumloodgieter je een lekkende kraan kunt laten repareren, zo luidt de achterliggende, verderfelijke gedachte bij deze ontwikkeling. Omdat ik nogal nieuwsgierig van aard ben overweeg ik een schijnlidmaatschap, juist om te weten waar al deze aanhangers in mijn woonplaats zich bevinden, zodat ik ze persoonlijk kan opzoeken met wat indringende vragen over de oorzaken van hun afwijking. Dat beloven boeiende gesprekken te worden. Tot op heden is de app echter nog niet beschikbaar. Het complotdenken van Baudet en z’n soortgenoten zit nu dus zo diep dat geen onderscheid meer kan worden gemaakt tussen de fictie van bijvoorbeeld de Atlantis-story en die van de spreekwoordelijke ranzige uil van Minerva en met dit statement ga ik bijna verdwalen in mijn eigen column.

Boeken en films zijn dus grotendeels gebaseerd op fictie, gevoed door fantasie en droombeelden. Als de literaire wereld immers alleen nog zou bestaan uit realistische verhalen over de saaie wetenswaardigheden van Henk en Ingrid, kan elke boekhandel z’n deuren sluiten. Fictie en fantasie vereisen een creatief voorstellingsvermogen van de lezer, met als belangrijkste voorwaarde het onderscheidend vermogen om de grenzen te kunnen bewaken tussen heerlijke flauwekul, boeiende historie in al haar gedaanten en gevaarlijke manipulaties.

Het is zware kost vandaag, grif toegegeven.

See you.

Wil je gratis en automatisch de columns en blogs van Roelsrules ontvangen?: stuur je mailadres naar aanmelding lezersservice