Begrijpend lezen, gevoed door actualiteit

Hoewel Arjen Lubach en Özcan Akyol het onderwerp al uitgebreid en ludiek hebben behandeld afgelopen week kunnen we niet genoeg aandacht besteden aan dit item, zodat we dat begrijpend lezen van onze jeugd, verworden tot een slap aftreksel van de zo noodzakelijke vaardigheden van onze toekomstige volwassenen – gereduceerd tot uitsluitend kijken naar wat er op het schermpje staat – een impuls kunnen geven, al moet ik daarbij wel zorgen voor iets minder lange zinnen, want ik zit met deze frase al weer op zo’n honderdvijftig woorden en daar gaat niemand meer iets van snappen op de duur, omdat elk verband dan ontbreekt en juist daarom moet we zorgen voor korte tastbare zinsdelen, gescheiden door komma’s en de sterk ondergewaardeerde puntkomma’s en vooral opgebouwd door centrale themawoorden en verbindingselementen, zodat de zinsconstructies duidelijker samenvallen en niemand meer de gelegenheid krijgt zich te verschuilen achter het masker van onbegrip of onvoldoende helderheid.

Goed, een kort verhaal in pakweg zeshonderd woorden:

 Afgelopen nacht had ik een nare droom.

 – je voelt de spanning al komen, waardoor de aandacht direct is gevestigd –

 Ik liep in een donker bos, door een moerassig gebied en met m’n blote voeten wurmde ik me door een naargeestig landschap, waarbij elke voetstap zich bloeddorstig aftekende in de poreuze ondergrond en de scherpe distels vlammend in mijn voetzolen drongen. Mijn bestemming was onzeker. Waarheen zou deze tocht leiden, wat zou ik aantreffen daarginds, aan de einder, op die onbekende plek aan de kust, waarbij mijn opdrachtgever had aangegeven vooral niet te laat te komen. Wie was deze opdrachtgever? De zenuwen gierden door m’n keel toen ik eindelijk, na verschillende aanvallen van termieten, krioelende adders en een paar paarse krokodillen te hebben overleefd, wat lichtjes zag opdoemen, schijnsel van zaklampen leek het wel. Achter een dikke boom, een enorme beuk, waarschijnlijk uit 1738, kon ik de situatie inschatten en wist ik vrijwel zeker dat ik getuige ging worden van een ritueel, een macabare opvoering, die zich ginds, vlakbij het strand, afspeelde. De contouren van een kleine circustent werden helderder, naarmate ik in tijgersluipgang mijn doel naderde. Nog 50 meter ploeteren, een weg banen door struikgewas, een greppel, een kikkerpoel, een nest met jonge leeuwen en ik was waar ik wilde zijn, moest zijn. Daar, op die plek ging het gebeuren en al een week lang had ik de spanning gevoeld, de immense spanning rond hetgeen zich daar ging voltrekken. De schijnsels werden helderder, ik hoorde geluiden, stemmen, gejoel op de achtergrond en de naderende sensatie, gevoed door onzekerheid, zorgden ervoor dat de opwinding ondraaglijk werd. Nog maar 20 meter langs prikkeldraad en brandnetels, nog een paar kleine hindernissen en de onthulling zou gaan plaatsvinden, een ontknoping van een avontuur waar ik ooit, een half uur geleden nog maar, aan was begonnen.

– het slaat allemaal nergens op qua verhaal, maar we houden de aandacht er nog even bij, jonge lezers –

Ik was nu bij de tent, van waaruit het zachtwitte schijnsel een spookachtig lichtspoor trok door de zwarte nacht; (puntkomma dus) ik gluurde naar binnen en was verbijsterd, in shock door wat ik zag: in het ruime en zwartgeblakerde vertrek bevond zich …

– kijk, en dan lieve lezers, moeten we de laatste fase van dit verhaal gaan invullen; de spanning is opgebouwd, het eindscenario is klaar om onthuld te worden, de apotheose (=hoogtepunt) nadert en dat is het moment om te luisteren naar de lezer; wat wil die lezer hier: een dramatisch eindtafereel, een erotische ontknoping, een blijspelachtig slotspel of liever de naakte waarheid, een confrontatie met de actualiteit van vandaag?; misschien ligt hier de sleutel tot succes van de schrijverij, want we moeten, om begrijpend lezen te stimuleren meer anticiperen op de gevoelens en de wensen van de aspirant lezer, dus ik heb in dit korte verhaal vier eindvarianten, naar keuze in te vullen:

1. … een TV met daarop de beeltenis van Mark Rutte, die aankondigde dat de mondkapjes nu echt een verplichting gaan worden
2. … een ovale tafel met glazen bier en kinderarts Károly Illy die vertelde dat het deze week hartstikke goed gaat met het aantal kinderziekten, vooral dankzij de afstandsmaatschappij, dankzij onze invulling van social distancing, gevolgd door de zwaar teleurgestelde gezichten van de presentatoren van Op1 die de arts hadden uitgenodigd om in het kader van corona nog eens een dramatisch verhaal te komen vertellen over kindersterfte anno 2020
3. … een lange tafel met daarop verschillende Chinese afhaalgerechten, variërend van Babi Pangang tot Nasi Speciaal, en geserveerd door een sterk gehavende Gordon met de vraag Nasi of Lijst?
4. … een tafel met Biden en Trump, die op het punt stonden een spelletje Russische roulette te spelen met als inzet het aanstaande Amerikaanse presidentschap.

De climax van het verhaal is hier dus verworden tot een anticlimax, gevoed door actuele thema’s, maar desondanks een tikje teleurstellend, terwijl aan de andere kant een anticlimax ook weer verrassend kan worden genoemd omdat het gaat om een onverwachte wending, zij het met een wat onbevredigend eindkarakter.

Verder is de samenvatting van belang, in schoolverband vaak uittreksel genoemd, omdat de inhoud daarvan doorgaans ruimschoots volstaat bij het behandelen van de stof tijdens het examen. De samenvatting van dit verhaal en deze blog: de eerste week van oktober 2020 gebeurde er op het wereldtoneel zo weinig, dat de belangwekkende nieuwsaspecten konden worden vervat in vier zinnen.

Of hiermee daadwerkelijk een bijdrage is geleverd aan de oplossing van het probleem van begrijpend lezen door onze jeugd is sterk de vraag, maar aan de lengte van het verhaal kan het niet liggen.

See you.

Wil je gratis en automatisch de columns en blogs van Roelsrules ontvangen?: stuur je mailadres naar aanmelding lezersservice